فایل نقشه با کیفیت بالا

فایل جداول نتایج آزمایشات خاک در پروژه های مشخص شده روی نقشه

تاریخ انتشار مقاله: 1401/07/10

فهرست مطالب:

1. مقدمه

2. جزئیات بیشتر در خصوص نقشه

3. جزئیات بیشتر در خصوص جدول

4. نکته های پایانی

1. مقدمه

بافت ژئوتکنیکی کرج طی میلیون ها سال شکل گرفته است و پروفیل ژئوتکنیکی خاک کرج بواسطه شرایط مختلف زمین ساخت و تکتونیک کرج، سازندها، گسل ها، بالازدگی ها، فرورفتگی ها، چین خوردگی ها، چرخش صفحات زمین، فرسایش، چرخش آب در طبیعت، زیست جانوران، عوامل انسانی و موارد این چنینی دارای تنوع چشمگیر می باشد. در برخی از موارد در دو پروژه ساختمانی در مجاورت هم، تغییر محسوس در بافت خاک کرج مشاهده می گردد. لذا ارائه نقشه پهنه بندی ژئوتکنیکی برای کرج نیازمند حفاری های متعدد، مطالعات متمرکز و دقیق می باشد. بر اساس تجربیات آزمایشگاه های خاک در کرج و نظر مولف، با توجه به تنوع خاک کرج ارائه پهنه بندی قابل استناد برای پروژه های ساختمانی در کرج برای اعماق مختلف خاک کرج بسیار دشوار می باشد. با این وجود در این مقاله سعی شده است با تکیه بر تجربیات آزمایشگاه خاک و بتن کاوش مهار البرز در انجام مطالعات و آزمایشات خاک در بخش های مختلف شهر کرج، اقدام به تهیه نقشه ای جهت تخمین اولیه از بافت خاک کرج در بخش های مختلف شهر کرج گردد. مبنای اطلاعات ارائه شده در نقشه، نتایج پروفیل خاک حاصل از حفاری بیش از 250 گمانه ماشینی به طول تقریبی در مجموع بیش از 5 هزار متر در کرج می باشد. اطلاعات حاصل از 100 پروژه ساختمانی داوری شده و تایید شده توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز (شامل حفاری بیش از 150 گمانه ماشینی) در نقاط مختلف شهر کرج بصورت مستقیم بر روی نقشه نگاشت شده است و مشخصات خاک هر پروژه ساختمانی در قالب جدولی قابل رجوع می باشد. نقشه تهیه شده به هیچ عنوان پهنه بندی ژئوتکنیکی شهر کرج نبوده و نمی تواند جایگزین انجام مطالعات ژئوتکنیک دقیق در محل پروژه ساختمانی شود. استفاده از این نقشه جهت برآورد اولیه از نوع خاک محل پروژه ساختمانی و همچنین کنترل صحت مطالعات آزمایشگاه خاک در یک پروژه ساختمانی در مقایسه با بافت کلی منطقه می تواند مفید باشد.

2. جزئیات بیشتر در خصوص نقشه

همانطور که در نقشه مشاهده می شود، در مطالعات انجام شده، بخش هایی از شهر کرج و مناطق اطراف کرج مورد ارزیابی قرار گرفته است و در نواحی مختلف با رنگ های مجزا بافت غالب خاک معرفی شده است. بافت غالب خاک در هر ناحیه بیانگر آن است که تا عمق 30 متر زیر تراز سطح زمین، وجود چه نوع خاکی در آن ناحیه بیشتر می باشد. مطابق نقشه، در بخش های مورد بررسی از خاک کرج، 6 ناحیه با توضیحات زیر تعریف شده است.

1. ناحیه بافت غالب از نوع سنگی

در این ناحیه کرج عمده لایه های زیرسطحی از نوع سنگی بوده و در بخش های مشخص شده با این بافت عموماً در عمق کمتر از 15 متر، به لایه ی سنگ بستر برخورد می گردد. بافت غالب خاک در این نواحی کرج سنگ می باشد. بخش های مشخص شده در این گروه عمدتاً در مناطق شمالی کرج قرار گرفته اند. بخش های شمالی عظیمیه کرج و جهانشهر کرج و شمال باغستان کرج و بخشی های زیادی از محمود آباد و سیاه کلان (حریم گوهردشت کرج) در این ناحیه قرار می گیرد. با بررسی دقیق تر نتایج حفاری در این ناحیه ملاحظه می گردد که در قسمت های شمالی تر، عمق دسترسی به لایه بستر کمتر بوده و در برخی از پروژه های ساختمانی در عمق حدود 1 متر به سنگ بستر برخورد می گردد. هر چند نوع و کیفیت ناحیه سنگی در بخش های مختلف کرج متفاوت است، با این وجود بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک در کرج در تمامی این مناطق تیپ خاک از نوع II لحاظ شده و ظرفیت باربری تقریباً مشابه یکدیگر در نظر گرفته می شود.  

2. ناحیه بافت غالب از نوع ماسه ای

در این ناحیه کرج عمده لایه های زیرسطحی خاک از نوع ماسه ای است. هر چند در پروفیل ژئوتکنیکی خاک، لایه های سنگی و لایه های شنی نیز مشاهده می گردد، با این وجود عمده خاک تشکیل دهنده منطقه از نوع ماسه ای می باشد. در بخش های شمالی این ناحیه احتمال برخورد به سنگ بستر در اعماق بیش از 15 متر نیز وجود دارد. خاک بخش هایی از عظیمیه کرج، جهانشهر کرج، گوهردشت کرج و باغستان کرج در این ناحیه قرار می گیرد. در بررسی دقیق تر نتایج حفاری در این ناحیه مشاهده می گردد که در محدوده جهانشهر کرج، اندازه دانه های خاک درشت تر و تراکم خاک نسبت به سایر بخش های این ناحیه بیشتر است. در محدوده گوهردشت کرج، اندازه دانه های خاک کوچکتر شده و تراکم خاک تا حدی کاهش می یابد. وجود لایه های سیلتی در برخی از گزارشات خاک در محدوده گوهردشت کرج ارائه شده است. در محدوده گوهردشت کرج، در مناطق بالایی (شامل بلوار موذن و اشتراکی شمال) و مناطق پایینی (شامل داریوش)، تراکم خاک افزوده شده و اندازه دانه های خاک درشت تر می شود. در کل ناحیه، وجود قلوه سنگ در طول حفاری گزارش شده است. مقادیر قلوه سنگ در خاک در محدوده گوهردشت کرج کمتر می باشد. در محدوده باغستان کرج اندازه دانه ها نسبتاً درشت تر از محدوده گوهردشت کرج می باشد و وجود ریزدانه کمتری در بافت خاک کرج گزارش شده است. بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک در کرج، در تمامی پروژه های ساختمانی معرفی شده در این ناحیه، تیپ خاک از نوع II گزارش شده است.

3. ناحیه بافت غالب از نوع شنی

در این ناحیه عمده لایه های زیرسطحی از نوع شنی می باشد. در بخش هایی از این ناحیه، وجود لایه های خاک ماسه ای نیز تا عمق کمتر از 30 متر گزارش شده است. بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک صورت گرفته، بخش عمده ای از کرج و فردیس در ناحیه بافت غالب خاک از نوع شنی قرار می گیرد. با وجود بافت غالب خاک درشت دانه در این ناحیه، تفاوت در میزان ریزدانه خاک سبب تفاوت مختصر در بافت این ناحیه کرج شده است. در این ناحیه کرج با حرکت به سمت شرق و جنوب بر تراکم خاک افزوده شده و از طرف دیگر مقادیر ریزدانه در خاک کاهش می یابد. در این ناحیه حد فاصل خیابان بهشتی و آزاد راه کرج- قزوین، مقادیر ریزدانه خاک در بافت درشت دانه خاک محسوس می باشد. میزان ریزدانه خاک در این بخش تا حدی است که از ریزش دیواره گمانه های ماشینی در طول حفاری خاک جلوگیری کرده و نیازی به قرار دادن کیسینگ در طول حفاری خاک وجود ندارد. با این وجود با حرکت به سمت پایین آزاد راه کرج- قزوین، میزان ریزدانه خاک به مقدار زیادی کاهش می یابد. در محدوده فاز 4 مهرشهر کرج، رزکان، شهرک وحدت، شهرک بنفشه و منظریه میزان ریزدانه بسیار کم می باشد و از طرف دیگر قلوه های درشت در طول حفاری خاک مشاهده می شود. در محدوده فردیس نیز وضعیت به همین صورت است. در فردیس بویژه در محدوده کانال فردیس، سه راه حافظیه و مسیر رودخانه فردیس، میزان ریزدانه خاک ناچیز است. بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک در کرج، در عمده پروژه های ساختمانی انجام شده در این ناحیه، تیپ خاک از نوع II گزارش شده است.

4. ناحیه بافت غالب از نوع شنی و ماسه ای

در این ناحیه، لایه های خاک شنی و لایه های خاک ماسه ای تشکیل دهنده عمده بافت خاک کرج می باشند. به عبارت دیگر در طول حفاری خاک در این ناحیه، با لایه های متوالی شن و ماسه برخورد می گردد. بخش کوچکی از مناطق میانی و شرقی کرج و بخش های عمده ای از مناطق غربی کرج شامل شاهین ویلا، حصارک و گلشهر در این ناحیه قرار می گیرد. بر مبنای نتایج مطالعات ژئوتکنیک، خاک ریزدانه در لایه های شنی و ماسه ای و همچنین وجود لایه های خاک ریزدانه در میان لایه های شنی و ماسه ای در این ناحیه گزارش شده است. بویژه در بخش جنوب غربی این ناحیه در محدوده جنوب آزاد راه کرج- قزوین و در بخش غربی امامزاده طاهر به نحو چشمگیری میزان رس و لای در پروفیل ژئوتکنیکی خاک افزایش می یابد. بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک در کرج، در عمده پروژه های ساختمانی انجام شده در این ناحیه، تیپ خاک از نوع II گزارش شده است.

5. ناحیه بافت غالب از نوع ریزدانه رسی و سیلتی به همراه میان لایه شنی

در این ناحیه عمده لایه های زیرسطحی خاک از نوع ریزدانه رسی و سیلتی می باشد. در طول حفاری خاک در این ناحیه میان لایه های شنی و در برخی موارد میان لایه های ماسه ای مشاهده می شود. بر اساس حفاری های انجام شده ضخامت لایه های مشاهده شده در مجموع کمتر از 30 درصد ضخامت کل خاک در این ناحیه تخمین زده شده است. عمده بخش های منطقه 4 در این ناحیه قرار دارد. بر اساس نتایج حفاری در این ناحیه، مشاهده گردید که میزان ریزدانه و ضخامت لایه های ریزدانه در بخش غربی این ناحیه بیشتر می باشد. بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک در کرج، در عمده پروژه های ساختمانی انجام شده در این ناحیه، تیپ خاک از نوع II و یا III گزارش شده است.

6. ناحیه بافت غالب از نوع ریزدانه رسی و سیلتی به همراه میان لایه ماسه ای

در این ناحیه عمده لایه های زیرسطحی خاک از نوع ریزدانه رسی و سیلتی می باشد. در طول حفاری در این ناحیه در برخی موارد لایه های خاک ماسه ای نیز مشاهده می شود. با این وجود بافت غالب خاک از نوع ریزدانه رسی و سیلتی می باشد. عمده بخش های منطقه 12 شامل آق تپه و کیانمهر در این ناحیه قرار گرفته است. لازم به ذکر است که سطح آب زیرزمینی در این ناحیه بالا بوده و بر اساس مطالعات آزمایشگاه خاک در کرج، در عمده پروژه های ساختمانی انجام شده در این ناحیه، تیپ خاک از نوع III و یا IV گزارش شده است.

3. جزئیات بیشتر در خصوص جداول

بر روی نقشه موقعیت 100 پروژه ساختمانی شاخص آزمایشگاه خاک و بتن کاوش مهار البرز با استفاده از شماره گذاری نشان داده شده است. به ازای هر شماره یک جدول مشخصات ژئوتکنیکی ارائه شده است. هر جدول مختصری از شرایط ژئوتکنیکی خاک محل پروژه ساختمانی می باشد که از گزارش آزمایشگاه خاک مربوطه (که به تایید سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز رسیده است) اقتباس شده است. در هر جدول تعداد چاهک ها و گمانه های شناسایی، تیپ خاک، ظرفیت باربری با توجه به عمق قرارگیری پی و ضخامت تقریبی لایه های خاک (با صرف نظر از میان لایه های با ضخامت کم) ارائه شده است. گزارشات ژئوتکنیک در استان البرز بسیار مفصل تر از جداول ارائه شده در این مقاله می باشد. با این وجود با توجه به هدف مقاله که تخمین اولیه از نوع خاک است، جداول پیوست نقشه ارائه شده است.

4. نکته های پایانی

1. در تهیه و تدوین نقشه و مقاله فوق نتایج حاصل از حفاری های متعدد در سطح شهر کرج مورد ارزیابی قرار گرفته است. با این وجود نتایج مربوط به پروژه های ساختمانی و حفاری های 100 پروژه ساختمانی شاخص تر که توسط نظام مهندسی ساختمان استان البرز داوری و تایید شده است بر روی نقشه نگاشت شده است. لذا در بخش هایی که اطلاعات حفاری ناقص بوده است، اظهار نظری در خصوص بافت غالب خاک انجام نشده است.

2. مرزهای ارائه شده در نقشه کاملاً تقریبی است و از طرف دیگر این مرزها کاملاً تفکیک کننده دو ناحیه نمی باشد. به عبارت دیگر در حد فاصل هر دو ناحیه تعریف شده، تغییر در بافت خاک بصورت تدریجی بوده و تداخل لایه های خاک در اعماق مختلف بسیار محتمل می باشد.

3. خاک سرشار از عدم قطعیت می باشد. از طرف دیگر حفاری ها و گزارشات مورد استناد در این مقاله دارای دقت های متفاوت و بعضاً روند اجرای متفاوت بوده است. لذا در بعضی موارد عدم یکنواختی اطلاعات بدست آمده با بافت غالب خاک مشاهده می گردد. نمونه ای از این اختلاف را می توان در گزارشات شماره 64، 66، 77 و 78 ملاحظه نمود.

4. در گذشته مشابه امروز ضایعات و نخاله های حاصل از ساخت و سازهای شهری به اطراف شهر و با فاصله ای نه چندان دور برده می شدند و با گسترش شهر ها، مناطقی از بخش های توسعه یافته شهر ها بر روی همین نخاله ها ساخته می شود و در بسیاری از موارد در طول فعالیت های عمرانی پیش از شهرک سازی، در میان نخاله ها، خاک ریخته شده و بصورت غیر اصولی کوبیده می شود و ظاهری مشابه خاک بکر پیدا می کند. غافل از آنکه در میان این بافت به ظاهر متراکم، خلل و فرج و بخش های ناپایدار بسیار وجود دارد و تحت بارگذاری های زیاد و یا لرزه های حاصل از زلزله می تواند سبب ناپایداری سازه شود. با توجه به تاثیر ویژه لایه های زیرسطحی در میزان نشست و ظرفیت باربری سازه، ارزیابی ضخامت خاک دستی و نامناسب سطحی در محل هر پروژه ساختمانی ضروری است. لذا انجام آزمایش خاک در محل هر پروژه ساختمانی بصورت مجزا الزامی می باشد.

5. تغییر در بافت خاک در فواصل کم بسیار محتمل است. بر اساس تجربه این آزمایشگاه خاک در کرج، در برخی از پروژه های ساختمانی در فاصله کمتر از 10 متر تغییر محسوس در بافت خاک مشاهده شده است. از طرف دیگر وجود حفرات و یا لنز های موضعی خاک در یک پروژه ساختمانی بسیار محتمل می باشد. لذا انجام آزمایش خاک در محل هر پروژه ساختمانی بصورت مجزا الزامی است.

6. مجدداً تاکید می گردد که نقشه ارائه شده در این مقاله، پهنه بندی ژئوتکنیکی کرج نمی باشد و ارائه پهنه بندی ژئوتکنیکی کرج نیازمند مطالعات متمرکز و با حجم بسیار بالاتری است. این نقشه صرفاً تخمینی از بافت غالب منطقه را در اختیار می گذارد و لذا استناد به این نقشه جهت انجام پروژه های ساختمانی در کرج مجاز نمی باشد.

جهت آشنایی با شرح و تعرفه خدمات آزمایشگاه خاک و بتن در کرج، می توانید به مقاله تحت عنوان "شرح و تعرفه خدمات آزمایشگاه خاک و بتن در کرج در سال 1401" در همین سایت مراجعه بفرمایید.

جهت آشنایی با مراحل و مدت زمان انجام مطالعات آزمایشگاه خاک و بتن در کرج، می توانید به مقاله تحت عنوان "مراحل و مدت زمان انجام مطالعات ژئوتکنیک در کرج" در همین سایت مراجعه بفرمایید.